Tekst źródłowy strony Lee-Enfield

=Karabiny Lee-Enfield=
'''Lee-Enfield''' – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielka_Brytania brytyjskie] [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_powtarzalny karabiny powtarzalne], podstawowa broń żołnierzy brytyjskich od 1895 do 1955 roku.
==Historia==
W 1888 roku armia brytyjska przyjęła do uzbrojenia karabin [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_Lee-Metford Lee-Metford]. Był to powtarzalny karabin strzelający amunicją elaborowaną [http://pl.wikipedia.org/wiki/Proch_czarny prochem czarnym]. Łączył on [http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_czterotaktowy czterotaktowy zamek] i [http://pl.wikipedia.org/wiki/Magazynek magazynek] konstrukcji [http://pl.wikipedia.org/wiki/James_Paris_Lee Jamesa Parrisa Lee] z lufą skonstruowaną przez [http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=William_Metford&action=edit&redlink=1 Williama Ellisa Metforda].

Była to udana broń, ale wynalezienie [http://pl.wikipedia.org/wiki/Proch_bezdymny prochu bezdymnego] sprawiło, że szybko stała się przestarzała. Początkowo próbowano dostosować karabin Lee-Metford do zasilania amunicją elaborowaną prochem bezdymnym, ale okazało się, że [http://pl.wikipedia.org/wiki/Gwint gwint] lufy skonstruowanej przez W. E. Metforda ulega szybkiemu zużyciu.

Rozwiązaniem okazało się zastosowanie lufy o nowym profilu gwintu skonstruowanej w rządowej fabryce broni w [http://pl.wikipedia.org/wiki/London_Borough_of_Enfield Enfield]. Karabin powstały z połączenia nowej lufy z resztą mechanizmów karabinu Lee-Metford otrzymał nazwę Lee-Enfield.

W listopadzie 1895 roku przyjęto do uzbrojenia [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin karabin] '''.303, Rifle, Magazine, Lee-Enfield (MLE)'''. W następnym roku do uzbrojenia przyjęto [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabinek_%28bro%C5%84%29 karabinek] '''Lee-Enfield Cavalry Carbine Mk I (LEC)'''.

W czasie [http://pl.wikipedia.org/wiki/II_wojna_burska II wojny burskiej] (1899-1902) armia brytyjska używała obu wersji karabinu Lee-Enfield. Doświadczenia wojenne wykazały że MLE jest zbyt długi i nieporęczny, natomiast LEC ma z powodu za krótkiej lufy mały zasięg. W rezultacie przyjęto do uzbrojenia broń, której lufa miała długość pośrednią pomiędzy karabinem, a karabinkiem tzw. krótki karabin. Został on przyjęty do uzbrojenia w 1903 roku jako '''Short, Magazine, Lee-Enfield Mk I (SMLE Mk I)'''. W następnych latach trwało udoskonalanie karabinu, w efekcie którego w 1907 roku przyjęto do uzbrojenia wersję '''SMLE Mk III'''.

Jednocześnie z udoskonalaniem Lee-Enfielda trwały prace nad karabinem '''Pattern 14 (P14)''' łączącym rozwiązania karabinów SMLE i [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_Gew98 Mauser wz. 1898], który miał się stać jego następcą. Wybuch [http://pl.wikipedia.org/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa pierwszej wojny światowej] sprawił, że z planów masowej produkcji karabinu P14 w Wielkiej Brytanii zrezygnowano. Był on produkowany w [http://pl.wikipedia.org/wiki/Stany_Zjednoczone USA] (w zakładach Remingtona i Winchestera) a jego wersja kalibru [http://pl.wikipedia.org/wiki/Nab%C3%B3j_.30-06_Springfield 7,62 x 63 mm] została przyjęta do uzbrojenia armii amerykańskiej jako '''US Rifle, .30 caliber, Model of 1917'''.

Pierwsza wojna światowa dowiodła wartości karabinu SMLE. Okazało się, że dzięki pojemnemu magazynkowi i odpowiednio ukształtowanej rączce zamkowej ma wyższą szybkostrzelność niż inne karabiny powtarzalne. Zalety Lee-Enfielda sprawiły, że zrezygnowano z zastąpienia go karabinem P14. Cały czas trwały także prace nad udoskonaleniem konstrukcji karabinu i uproszczeniem jego produkcji. W 1922 roku powstała wersja '''SMLE Mk V''' z celownikiem przeziernikowym. W dwa lata później po wyprodukowaniu 20 000 egzemplarzy tego karabinu zastąpiła go wersja '''SMLE Mk VI'''.

W 1926 roku brytyjska armia zmieniła oznaczenie karabinu SMLE Mk III na '''No. 1 Mk III'''.

W 1931 roku w wyniku dalszego doskonalenia karabinu Lee-Enfield powstał karabin '''No. 4 Mk I''' został on przyjęty do uzbrojenia, ale nie rozpoczęto jego masowej produkcji ponieważ uznano, że zapasy karabinów pozostałe po pierwszej wojnie światowej są wystarczające<sup class="reference" id="cite_ref-Strza.C5.82_5.2F05_2-0">[http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabiny_Lee-Enfield#cite_note-Strza.C5.82_5.2F05-2 [2]]</sup>.

W 1940 roku w czasie ewakuacji spod Dunkierki armia brytyjska straciła prawie ćwierć miliona karabinów. Brytyjczycy zaczęli odczuwać tak duże braki, że z magazynów wydobyto nawet karabiny P14 (w międzyczasie przemianowane na '''No. 3'''). Konieczność szybkiego wyprodukowania dużej ilości karabinów sprawiła, że zdecydowano, że zakłady w Enfield będą nadal produkowały karabiny No. 1, a karabiny No. 4 Mk I będą produkowane w nowo zbudowanych zakładach w [http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maltby_%28Yorkshire%29&action=edit&redlink=1 Maltby], [http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fazakerley&action=edit&redlink=1 Fazakerley] i Shirley. W rezultacie pierwsze karabiny No. 4 trafiły w ręce brytyjskich żołnierzy na wiosnę 1942 roku. W tym samym roku powstała też uproszczona wersja '''No. 4 Mk I*'''.

Pomimo rozpoczęcia produkcji karabinu No. 4 nie zaprzestano produkcji karabinu No. 1 Mk III (do końca wojny był produkowany w Enfield, indyjskim [http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ishaphore&action=edit&redlink=1 Ishaphore] i australijskich zakładach w [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lithgow Lithgow]). Do końca wojny wyprodukowano około 6,7 miliona karabinów No. 1 i 4,2 miliona karabinów No. 4.

W 1944 powstała skrócona wersja '''No. 5 Mk 1''' określana jako '''Jungle Carbine'''. Była ona przeznaczona dla żołnierzy walczących w dżungli, gdzie standardowe karabiny były za długie. Wersja ta została wycofana z uzbrojenia w 1947 roku, ponieważ uznano, że ma zbyt duży [http://pl.wikipedia.org/wiki/Odrzut_broni odrzut] i zbyt niską celność.

Już w czasie wojny zdawano sobie sprawę, że konieczne jest zastąpienie karabinu SMLE [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_samopowtarzalny karabinem samopowtarzalnym]. Wyprodukowano nawet krótką serię karabinu [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_SAFN-49 EXP-1], ale zakończenie wojny sprawiło, że Lee-Enfield pozostał na uzbrojeniu.

Jego następcą miał być [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_automatyczny karabin automatyczny] No. 9 (bardziej znany jako [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_EM-2 EM-2]) strzelający nabojem .280 wprowadzony do uzbrojenia w 1951 roku. Jednak standaryzacja amunicji w ramach [http://pl.wikipedia.org/wiki/NATO NATO] sprawiła, że produkcję karabinu No. 9 zakończono, a następcą SMLE stał się w 1955 roku karabin samopowtarzalny [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_L1A1 L1A1 SLR] (licencyjny [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_FN_FAL FN FAL] w wersji 50-00).

Jednak wprowadzenie nowego karabinu nie zakończyło użytkowania Lee-Enfielda w brytyjskiej armii. Część wycofanych karabinów przebudowano na [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_wyborowy karabiny wyborowe] '''L42''' (kalibru 7,62 × 51 mm NATO), część na [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabinek_sportowy karabinki sportowe] '''No. 8 Mk 1'''. Karabiny L42 zostały wycofane z uzbrojenia w drugiej połowie lat 80. XX wieku (zastąpiły je karabiny [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_Accuracy_International_Arctic_Warfare L96A1]).

Pomimo zakończenia po wojnie produkcji karabinów Lee-Enfield w Wielkiej Brytanii produkcję kontynuowano w [http://pl.wikipedia.org/wiki/Indie Indiach]. Już po wojnie powstała tam wersja karabinu No. 1 kalibru 7,62 × 51 mm NATO produkowana do wczesnych lat 70. Jeszcze dłużej trwała produkcja karabinów kalibru .303 (znane są w Indiach egzemplarze tego karabinu wyprodukowane w latach 80.).

Ocenia się, że łącznie wyprodukowano około 14 milionów karabinów Lee-Enfield wszystkich wersji.
==Opis techniczny==
Karabin No. 4 Mk I był indywidualną bronią powtarzalną. [http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_czterotaktowy Zamek czterotaktowy], ślizgowo-obrotowy. Ryglowanie za pomocą dwóch rygli umieszczonych w tylnej części trzonu. Zasilanie z wymiennego magazynka pudełkowego o pojemności dziesięciu naboi. Przyrządy celownicze składały się z muszki i celownika ramkowego z dwoma przeziernikami. Przy złożonej ramce używa się przeziernika stałego (nastawa bojowa), po podniesieniu ramki widoczny staje się drugi, regulowany przeziernik. Broń była wyposażona w bagnet Mk II mocowany pod lufą.
==Dane taktyczno-techniczne==
{| align="center" cellpadding="3" cellspacing="0" rules="all" style="border:1px solid black; text-align: center; width=100%;"
|- style=""
|Wzór
|No. 1 Mk I
|No. 1 Mk III
|No. 4 Mk I
|No. 5 Mk 1
|-
|Nabój
|.303 (7,7 × 56 mm R)
|.303 (7,7 × 56 mm R)
|.303 (7,7 × 56 mm R)
|.303 (7,7 × 56 mm R)
|-
|Długość karabinu (mm)
|1260
|1132
|1129
|1003
|-
|Długość lufy (mm)
|767
|640
|640
|478
|-
|Masa karabinu (kg)
|4,19
|3,96
|4,11
|3,24
|}